Нойргүйдэл (Insomnia disorder)
Тойм
Олон улсын нойрны өөрчлөлтийн ангиллаар (ICSD) нойргүйдэл (Insomnia disorder) нь унтаж эхлэхэд хүндрэлтэй байх, хангалттай шөнийн нойроо авч чадахгүй, өдрийн цагаар нойрмоглох, ядрах болон өдрийн идэвхтэй амьдралын хэв маяг алдагдах зэрэг шинж тэмдэгээр илэрдэг эмгэг юм. Мөн нойргүйдэл нь органик буюу биемахбодын ямар нэгэн өвчин, сэтгэцийн эмгэг, эмийн болон бусад донтуулах төрлийн бодисын хэрэглээний үр дагавар эсвэл дангаар бие даасан эмгэг хэлбэрээр илэрч болно.
Ихэнх тохиолдолд нойрны хямрал нь сэтгэцийн буюу биеийн эмгэгийн нэгэн шинж байдаг. Нойрны эмгэгийг тодорхойлохдоо эмнэлзүйн шинж тэмдэг, явц, асуумж дээр үндэслэнэ. ICD-10 олон улсын өвчний ангиллаар F51.0 кодоор оношлогдох ба эмийн болон эмийн бус арга, сэтгэлзүйн зөвлөгөө, сургалт зэргээр эмчлэгдэх боломжтой.
Тодорхойлолт
- Нойрны эмгэг нь өдрийн цагаар хүний сурч, ажиллах чадварт сөргөөр нөлөөлж, удаан хугацаандаа мэдрэл шингэний зохицуулга алдагдахад хүргэдэг өвчин юм.
Тархвар зүй
Хурц нойргүйдэл
- Нэг жилд: 15-20%
- Хүйс: ♀ > ♂
- Нас: Нас ахих тусам магадлал ихэснэ
Архаг нойргүйдэл
- Насанд хүрэгчид: 10% орчим
- Хүйс
- Насанд хүрэгчид: ♀ > ♂
- Хүүхэд
- 0-13 нас: ♀ = ♂
- 14-17 нас: ♀ > ♂
- Хүүхэд
- 0-6 нас: унтаж эхлэх үеийн алдагдал 9%, гүн унтах үеийн 9-17.5%, холимог 3%
- 7-13 нас: унтаж эхлэх үеийн алдагдал 13–17%, гүн унтах үеийн 5–8%, холимог 3%
- 14-17 нас: унтаж эхлэх үеийн алдагдал 15–18%, гүн унтах үеийн 5–11%, холимог 2-5%