Ашиглах заавар:
Өөх тосны солилцооны өөрчлөлт болох нийт холестерол, бага нягттай липопротейн (БНЛП) ихсэлт, их нягттай липопротейн (ИНЛП) багадалт, α-липопротеин, триглицеридийн ихсэлт нь судасны хатуурлыг үүсгэх гол хүчин зүйл болдгийг анх 1948 онд баталсанаас хойш өнөөг хүртэл 70-аад жилийн хугацаанд дэлхийн олон оронд энэхүү эмгэг өөрчлөлт, өвчнүүдийн талаар маш өргөн хүрээтэй судалгаа шинжилгээ хийгдэж эдгээр өвчнүүдийн эмнэлзүйн шинж тэмдэг, түүний олон хэлбэрийг тогтоосноос гадна удамшлын шалтгаант бодисын солилцооны эмгэг өвчнүүд болохыг баталсан.
Зүрх судасны өвчин нь удмын болон гадаад хүчин зүйлсээс шалтгаалдаг боловч уг өвчний удмын өгүүлэмжтэй байх нь бусад эрсдэлт хүчин зүйлсийг зохицуулсан хэдий ч зүрх судасны өвчнөөр өвдөх эрсдлийг 1.7 дахин ихэсгэдэг. Гэр бүлийн хиперхолестеролеми БНЛП-холестеролын задралыг хариуцдаг генүүдэд мутаци үүссэний улмаас судасны хатуурал, зүрх судасны эмгэг үүсдэг удамшлын шалтгаант эмгэг юм. Хомозигот хэлбэр нь хүүхэд насанд илэрдэг.
Гэр бүлийн хиперхолестеролеми (OMIM#143890) нь аутосомын доминант хэлбэрээр удамшдаг, анхдагч бага нягттай липопротеинеми бөгөөд хамгийн өргөн тархсан удамшлын шалтгаант бодисын солилцооны эмгэг юм.
Генотипийн ангилал | |
Хомозигот | Гэр бүлийн хиперхолестеролемийг үүсгэгч нэг генийн |
Хавсарсан хетерозигот | Гэр бүлийн хиперхолестеролемийг үүсгэгч нэг болон өөр өөр генийн 2 мутаци хетерозигот байдлаар тодорхойлогдсон |
Хетерозигот | Гэр бүлийн хиперхолестеролемийг үүсгэгч нэг генийн хетерозигот мутаци илэрсэн |
Тодорхойгүй | Гэр бүлийн хиперхолестеролемийг үүсгэгч генийн мутаци тодорхойлогдохгүй |
Фенотипийн ангилал | |
Хүнд | БНЛП хэвийн хэмжээнээс 3-4 дахин ихэссэн, зүрх судасны болон бусад хүндрэлүүд |
Дунд | БНЛП хэвийн хэмжээнээс 1-3 дахин ихэссэн |
Хэв шинжийн бус | БНЛП хэвийн хэмжээнээс 3-4 дахин ихэссэн боловч зүрх судасны болон бусад хүндрэл илрээгүй эсвэл БНЛП хэвийн юмуу бага зэрэг ихэссэн боловч зүрх судасны болон бусад хүндрэл илэрсэн |
Гэр бүлийн хиперхолестеролеми 79% LDLR, ~5% ApoB, 1% PCSK9, маш ховор тохиолдолд LDLRAP1 генийн мутацийн улмаас үүсдэг.
БНЛП-хүлээн авуур эндоплазмын торлогт үүснэ → Гольджийн аппарат руу, цааш эсийн мембран руу тээвэрлэгдэнэ → эсийн гадаргууд бэхлэгдэнэ → холестеролыг тээвэрлэн ирсэн липопротеины лиганд уургуудтай холбогдоно → эс рүү нэвтрүүлнэ.
Харин эсийн дотор орсон холестерол лизосомийн эсгэгийн тусламжтайгаар задарч эсийн мембраны бүтэц, бэлгийн болон бусад даавар, цөсний хүчлийн нийлэгжилт, эсийн энергийн эх үүсвэр зэрэг эсийн солилцоонд оролцдог.
LDLR генийн мутацийг 5 бүлэгт хуваадаг:
PCSK9 ген
LDLRAP1 ген
Хэдийгээр генийн мутацийн төрөл нь цусан дахь БНЛП-ы түвшинг тодорхойлдог боловч гэр бүлийн хиперхолестеролемийн үед зүрх судасны эмгэг үүсэхэд эр хүйс, тамхидалт, бодисын солилцооны хамшинж, чихрийн шижин, даралт ихсэлт нэмэлт эрсдэлт хүчин зүйл болж өвчний явцыг хурдасгаж, хүндрүүлдэг.
Гэр бүлийн хиперхолестеролемийг дараах аргуудаар оношилж байна.
Нидерландын шалгуур | ||||
1 оноо | Өвчтөнд тархины судасны болон захын судасны эмгэг илрэх | >8 оноо: Батлагдсан
6-7 оноо: Боломжтой
3-5 оноо: Магадгүй
<3 оноо: Гэр бүлийн хиперхолесте-ролеми үгүйсгэгдэнэ. | ||
Өвчтөнд БНЛП-ы хэмжээ-4.0-4.9 ммоль/л | ||||
I зэргийн удамд титмийн болон зүрх судасны эмгэг илрэх | ||||
I зэргийн удамд БНЛП-ы түвшин 95%-аас их | ||||
2 оноо | Өвчтөнд титэм судасны эмгэг илрэх | |||
I зэргийн удамд ксантома, нүдний эвэрлэгийн цагираг илэрсэн хүн байх | ||||
I зэргийн удмын 18-аас доош насны хүүхдэд БНЛП-ы түвшин 95%-аас их | ||||
3 оноо | Өвчтөний БНЛП-ы түвшин 5.0-6.4 ммоль/л | |||
4 оноо | Өвчтөнд 45-аас доош насанд нүдний эвэрлэгийн цагираг илэрсэн | |||
5 оноо | Өвчтөнд БНЛП-ы түвшин 6.5-8.4 ммоль/л | |||
6 оноо | Өвчтөнд шөрмөсөнд байрлалтай ксантома илэрсэн | |||
8 оноо | Өвчтөнд БНЛП-ы түвшин >8.5 ммоль/л | |||
Өвчтөнд LDLR генийн үйл ажиллагааны мутаци тодорхойлогдсон | ||||
Саймон Брүүмийн шалгуур | ||||
Насанд хүрэгсдэд: нийт холестерол>7.5 ммоль/л, эсвэл БНЛП>4.9 ммоль/л Хүүхдэд: нийт холестероl >6.7 ммоль/л, эсвэл БНЛП>4.0 ммоль/л |
ба | ДНХ мутаци | Батлагдсан | |
Өвчтөн болон өвчтөний I, II үеийн удамд ксантома илэрсэн | Боломжтой | |||
I үеийн удамд <60 насанд, II үеийн удамд <50 насанд зүрхний шигдээсээр өвдсөн хүн байгаа эсвэл I, II үеийн удамд цусанд дахь нийт холестерол >7.5ммоль/л ихэссэн | Магадгүй |
Хомозигот гэр бүлийн хиперхолестеролемийг оношлох шалгуур:
Гэр бүлийн хиперхолестеролемийн эмчилгээний үндсэн зорилго:
Үүний тулд нэн түрүүнд:
Гэвч дан ганц амьдралын хэв маягийг сайжруулж, гадны эрсдэлт хүчин зүйлсийг зөв зохицуулснаар удамшлын шалтгаантай ихэссэн холестерол ердөө 2-3% буурдаг. Иймээс гэр бүлийн хиперхолестеролемийн үед зайлшгүй эмийн эмчилгээ шаардлагатай байдаг.
Хомозигот гэр бүлийн хиперхолестеролемийн тохиолдолд:
Дараах эмчилгээг дангаар болон хавсран хэрэглэнэ.
Дээрх эмчилгээнд үр дүнгүй тохиолдолд:
Хетерозигот гэр бүлийн хиперхолестеролемийн тохиолдолд дараах алгоритмийн дагуу эмчилнэ.
Цусан дахь өөх тос буулгах эмүүдийн үйлчлэх нөлөө
Липид бууруулах эмүүд | БНЛП (өөрчлөлт) | ИНЛП (өөрчлөлт) | Триглицерид (өөрчлөлт) |
Цөсний хүчлийн секвестрант | ↓15-30% | Өөрчлөгдөхгүй эсвэл бага зэрэг↑ | ↓7-8% |
Никотины хүчил | ↓10-25% | ↑15-35% | ↓25-30% |
Статин | ↓20-60% | ↑5-10% | ↓10-33% |
Омега-3 тосны хүчил | Янз бүр | ↑5-9% | ↓23-45% |
Эзетимиб | ↓17% | ↑1% | ↓7-8% |
Фенофибрат | ↓6-20% | ↑5-20% | ↓41-53% |
Жемфиброзил | ↓10-15% | ↑5-20% | ↓35-50% |
PCSK9 ингибитор | ↓38-72% | ↑4-9% | ↓2-23% |
Бемпедоний хүчил | ↓15-19% | Өөрчлөгдөхгүй эсвэл бага зэрэг↑ | өөрчлөгдөхгүй |
Дээрх холестерол бууруулах эмчилгээнд үзүүлэх хариу урвал өвчтөн бүрт харилцан адилгүй байдаг. Энэ нь өвчнийг үүсгэж буй мутацийн төрлөөс хамаардаг бөгөөд LDLR генийн олон мутациуд эмчилгээнд өөр өөр хариу урвал үзүүлэхээс гадна бусад генийн мутациас харьцангуй үр дүн багатай байна.
тогтмол авахыг хүсвэл өөрийн мэдээллийг доор оруулаад илгээхийг дарна уу !