Бүдүүн гэдэсний шархлаат үрэвсэл (Ulcerative colitis)
Тойм
Шархлаат колит гэдэг нь шулуун гэдэс, мухар гэдэс, бүдүүн гэдэсний салст бүрхүүлийн архаг үрэвсэлээр илэрдэг гэдэсний үрэвсэлт өвчин юм. Цустай суулгах, хэвлийгээр өвдөх, гэнэт хүндээр бие засах мэдрэмж төрөх зэрэг нийтлэг шинж тэмдгүүд илэрдэг. Лабораторийн шинжилгээнд үрэвслийн маркерууд болон өтгөний калпротектин ихэссэн байдаг.
Өвчний оношилгоонд шаардлагатай биш ч гэсэн pANCA байх нь шархлаат колит өвчнийг илтгэнэ. Оношийг баталгаажуулахын тулд дурангийн шинжилгээ хийх шаардлагатай бөгөөд шинжилгээгээр салст бүрхүүлийн эрози эсвэл шархлаа зэрэг өөрчлөлтүүд илэрдэг. 5-Аминосалицилийн хүчил нь хөнгөн, дунд зэргийн өвчнийг эмчлэх үндсэн арга юм.
Хүнд зэргийн өвчнийг намжмал байдалд оруулахын тулд ихэвчлэн кортикостероидууд эсвэл бусад дархлаа дарангуйлагч эмүүдийг хэрэглэх шаардлагатай байдаг. Дистал колитийн үед эмүүдийг шулуун гэдсээр хэрэглэж болно, харин проксимал үрэвсэлийн үед нь амаар уух шаардлагатай байдаг. Хүндрэлтэй шархлаат колит эсвэл дисплази бүхий өвчтөнүүдэд проктоколэктоми хийх заалттай байдаг. Шархлаат колитиай өвчтөнүүд бүдүүн гэдэсний хорт хавдраар өвчлөх эрсдэл өндөр байдаг тул дурангийн шинжилгээгээр тогтмол хянах шаардлагатай.
Тархвар зүй
- Тархалт
- Монгол улсад шархлаат колитын 70.8% нь архаг явцтай, 66.7% нь идэвхижилтэй, 18.1% нь өндөр идэвхижилтэй, 34.7% нь эсийн гажигшилтай нь тогтоогдсон.
- Монгол улсад шархлаат колитаар зонхилон 26-55 насны хүмүүс хүйс ялгаваргүй өвчилж байгаа бөгөөд шинээр үүссэн шархлаат колит шулуун гэдсэнд 40.5%, мухар гэдсэнд 27%, хөндлөн гэдсэнд 18.9%, тахир гэдсэнд 13.5% тусс тус оношлогдсон байна.
- АНУ-д ойролцоогоор 600,000 насанд хүрэгчид шархлаат колитээр өвчилсөн байдаг.
- Үндэс угсааны хувьд
- Хар арьстан, испани, ази хүмүүстэй харьцуулахад цагаан арьстнуудад түгээмэл тохиолддог
- Ашкенази еврей гаралтай хүмүүсийн дунд хамгийн өндөр тархалттай байдаг
- Оргил тохиолдол
- 15 – 35 нас
- Мөн 55-аас дээш насны хүмүүст түгээмэл ажиглагдаж болно.
- Хүйс: ♂ = ♀