Гематологи ба цус бүлэгнэлт (Hematology & Haemostasis)
Гематологи Анатоми гистологийн суурь ойлголтууд, Цус, дархлаа ба тунгалгийн тогтолцоо
Тойм
Гематологи нь цус болон түүнийг эмгэгийн тухай судладаг анагаахын шинжлэх ухааны салбар юм. Цус нь эс ба сийвэн гэсэн хоёр хэсгээс тогтдог.
- Цус маш олон тооны үүрэгтэй, эдгээрт
- хүчилтөрөгч болон шим тэжээлийн бодисыг эдүүдэд зөөвөрлөх,
- бодисын солилцооны дүнд үүссэн хорт болон хэрэггүй нэгдлүүдийг тээвэрлэх
,
- биеийн температурын зохицуулгад оролцох,
- цус бүлэгнэлт болон дархлааны хариу урвалд оролцдог эсүүд цусны бүрэлдэхүүн хэсэгт ордог тул дээрх үйл ажиллагаанд мөн оролцдог.
- Цусны бүх эс ясны чөмгөнд голчлон байрлах хематопоэтик буюу цусны үүдэл эсээс үүснэ.
- Цусны эсүүдийг гурав хуваадаг,
- Цусны улаан эс (эритроцит, RBCs),
- Эритроцит нь гемоглобин агуулж хүчилтөрөгчийг тээвэрлэнэ.
- Цусны цагаан эс (WBCS, лейкоцитүүд) Хоёр төрлийн цусны цагаан эс байна: гранулоцит болон лимфоцит.
- Гранулоцитүүд нь төрөлхийн дархлаа тогтолцооны бүрэлдэхүүн тул бактери, мөөг, паразитын эсрэг өрнөдөг дархлааны хариу урвалын гол түлхүүр нь болдог.
- Лимфоцитүүдэд төрөлхийн
болон өвөрмөц дархлааны
эсүүд орно. Т болон В эсийн гол онцлог нь антиген илчлэгч эсүүдийн боловсруулан илчилж өгсөн антигений эсрэг дархлааны хариу урвалыг өрнүүлдэг.
- Ялтас эс (тромбоцитүүд)
- Цусны улаан эс (эритроцит, RBCs),
Цусны бүтэц, үйл ажиллагаа
Цусны үйл ажиллагаа
- Тээвэрлэх:
- Хүчилтөрөгч, хоол шим тэжээлийн зүйлс, болон гормонуудыг эдэд хүргэнэ
- Нүүрсхүчлийн давхар ислийг уушгиар дамжуулан гадагшлуулах
- Бодисын солилцооны дүнд үүссэн хорт болон хэрэггүй нэгдлүүдийг элэг болон бөөрөөр дамжуулан гадагшлуулах
- Эмгэг төрүүлэгчдээс хамгаалах
- Гемостаз
- Биеийн температурын зохицуулга, дохио дамжуулах, хүчил-шүлтийн тэнцвэрийг хадгалах
Цусны эзлэхүүн
- Дунджаар цус нь насанд хүрсэн хүний биеийн нийт жингийн ∼ 7%-г эзэлдэг
.
- Нийт цусны тодорхой хувь нь эргэлтэнд байх бөгөөд энэ нь тухайн хүний нас, биеийн жин, өндөр зэргээс хамаардаг.
- ≥ 35 кг жинтэй хүүхэд, өсвөр насныхан, насанд хүрэгчдэд цусны нийт хэмжээг Надлерийн тэгшитгэлээр тооцоолж болно.
- Эрэгтэй: BV = (0.3669 × H3) + (0.03219 × W) + 0.6041
- Эмэгтэй: BV = (0.3561 × H3) + (0.03308 × W) + 0.1833
- BV: нэг литр дэх цусны эзэлхүүн
- H: биеийн өндөр метрээр
- W: биеийн жин килограммаар
- Дөнгөж төрсөн нярай, нялхас 14 хүртэлх насны хүүхдэд дараах лавламж утгыг ашиглана:
Янз бүрийн насны нялхсын цусны эзэлхүүн | |
Нас | Цусны эзэлхүүн (мЛ/кг) |
0–30 өдөр | 80–85 |
1–12 сар | 75–80 |
13–24 сар | 85 |
2–3 нас | 80 |
4–6 нас | 76–77 |
7–14 нас | 70–75 |
Цусны бүрэлдэхүүн хэсэг
- Сийвэн: ∼ 55%
- Цусны шингэн хэсэг
- Ус, плазмын уургууд
, электролитүүд, гормонууд болон бусад биоидэвхи бүхий нэгдлүүдээс тогтоно.
- Цусны эс: ∼ 45%
Цусны эсийн төрлүүд | |||
Шинж чанар |
Үйл ажиллагаа |
||
RBC (эритроцит) |
|
|
|
WBC (лейкоцит) |
Нейтрофиль |
|
|
Эозинофиль |
|
|
|
Базофиль |
|
|
|
Моноцит |
|
||
Лимфоцит |
|
||
Тромбоцит |
|
|
|
Эдэд байрлах цусны эсүүд |
|||
Макрофаг |
|
|
|
Шигүү мөхлөгт эс |
|
|
|
Сэртэнт эс |
|
|
|
Плазмын эс |
|
|
Гол агуулгыг цааш уншихад гишүүнчлэлийн эрх авах шаардлагатай. Хэрэв та гишүүнчлэлийн эрхтэй бол нэвтэрч үзнэ үү !