Давсаг (Bladder)

Залуу Анатомич Клуб

Сүүлийн шинэчлэл:2022/10/30

119

Ашиглах заавар:

Үндсэн агуулгыг аль болох бүгдийг товч багтаахыг хичээсэн ба түлхүүр үгсээр бичсэн болно.
симбол дээр хулганаа аваачихад нэмэлт тайлбар харагдана.
симбол дээр хулганаа аваачихад тухайн эмийн нэмэлт мэдээллүүд харагдана.
Доогуур зураастай эсвэл Bold-р бичсэн хэсэг дээр хулганаа аваачихад тухайн хэсгийн тодорхойлолт гарч ирэх ба цааш унших хэсгийн холбоос гарч ирнэ.

Давсаг нь хос биш, хөндийт булчинлаг эрхтэн бөгөөд ялгаруулах эрхтэн тогтолцооны шээс гадагшлуулах замд ордог. Бөөрний цоргоноос ирж буй шээсийг хэсэг хугацаагаар хадгалан цааш шээдэг сүвээр гаргах ба давсагны хэлбэр, хэмжээ нь хир их шээсээр дүүрснээс хамаардаг. Их дүүрсэн бол бөөрөнхийдүү хэлбэртэй байдаг. Хэдийгээр давсаг нь хоосон үед бүхэлдээ аарцагны хөндийд байрладаг боловч дүүрсэн үед хэвлийн хөндий рүү дээшээ тэлдэг.

Давсагны булчингууд нь хэзээ шээхэд тохиромжгүй нөхцөл байдалд байгаа эсэхийг ухамсартайгаар хянах боломжийг олгодог. Давсаг шээсээр дүүрэхэд дараах 2 замаар хана сунадаг тул парасимпатик мэдрэлийн системээр дамждаг.

давсаг дүүрч, хоослох шаардлагатайг мэдэрдэг мэдрэмж
давсагныхаа моторын удирдлага нь хүссэнээрээ шээх боломжийг олгодог.

Товч

Үйл ажиллагаа: шээсийг хадгалах, дамжуулах
Хэлбэр: шээсээр дүүрсэн үедээ бөөрөнхийдүү хэлбэртэй
Эзэлхүүн: насанд хүрсэн хүний давсаг хэр хэмжээгээр дүүрснээс шалтгаалан 500-1000мл хүртэл багтаамжтай
Байрлал: бага аарцгийн хөндийн төв хэсэгт

Давсагны бүтэц

Давсаг нь 4 хэсгээс бүтнэ:

1. Apex vesicae – давсагны орой
2. Corpus vesicae – давсагны их бие
3. Cervix vesicae – давсагны хүзүү
4. Fundus vesicae – давсагны ёроол

3 нүхтэй:

1. Ostium urethrae internium – Гурван өнцөгтийн каудал хэсэгт орших шээсний сүвний давсагтай холбогдох хэсэг
2. Ostium ureteris dextrum – Шээлэйн давсагт нээгдэх хэсэг
3. Ostium ureteris sinistrum – Шээлэйн давсагт нээгдэх хэсэг

Зураг: А. Давсагны хажуугийн харагдах хэсэг В. Давсагны урд хэсэг

Давсагны байрлал:

Давсаг нь бага аарцгийн хөндийд (cavitas pelvis) урд талаараа ээрцгийн заадлын арын хөвсгөр эдэд тулж, хойноосоо эмэгтэй хүнд умай , үтрээний урд хананд, эрэгтэй хүнд (А. Эмэгтэй хүнд В. Эрэгтэй хүнд) шулуун гэдэсний урд хананд тулж байрлана.

Давсаг нь эрэгтэй хүнд ээрцэг түрүү булчирхайн холбоос lig.puboprostaticum, эмэгтэй хүнд ээрцэг давсагны холбоос lig.pubovesicale, аль ч хүйсийн хүмүүст эргэн тойрны хөвсгөр эд lig.umbilicale medianum-аар бэхлэгдэнэ.

Цусан хангамж

Arteries

Aorta abdominalis → A. iliaca communis → A. iliaca interna →
A. umbilicalis → Aa. vesicales superiores давсагны орой ба их бие (→ Rr. ureterici)

Aorta abdominalis → A. iliaca communis → A. iliaca interna →
a.vesicales inferior– хажуу хана, ёроол (→ Rr. Prostatici хүртэл Эрэгтэйчүүдэд цааш үргэлжилнэ)

Veins

Давсагнаас гарах венийн судас нь давсагны венийн сүлжээ plexus venosus vesicalis давсагны венүүдээр vv.vesicalis дамжин ташааны дотор вен v.iliaca interna-д цутгана.

Plexus venosus vesicalis → Vv. vesicales → V. iliaca interna → V. iliaca communis → V. cava inferior

Эрэгтэйчүүдэд нэмэлтээр:

Plexus venosus prostaticus → Plexus venosus vesicalis und Plexus venosus vertebralis

Plexus venosus vertebralis → Vv. lumbales ascendentes → V. azygos/hemiazygos → V. cava superior

Зураг 1 Артери 2 Вен

Лимфийн урсгал

Lymph station

Nodi lymphatici iliaca

● Nll. prevesicales/retrovesicales / Nll. vesicales laterales → Nll. iliaci interni → Nll. iliaci communes → Nll. lumbales dextri/intermedii/sinistri → Truncus lumbales dexter/sinister → Cysterna chyli → Ductus thoracicus

Мэдрэлжүүлэлт

Эфференц: Plexus vesicalis
Sympathic	Nn. splanchnici lumbales et sacrales → Ganglion mesentericum inferius-д эсвэл Plexus hypogastricus inferior залгагдана.
Parasympathic	Nn.splanchnici pelvici (S2–4) → Plexus hypogastricus inferior-д эсвэл эртхний хананд залгагдана.
Дотоод / intrinsic	Tunica adventitia-н аутоном Ганглиоцит (M. Detrusor-н булчингийн тонустай давсаг дүүрсэн үед таарна)
Афференц: Nn. splanchnici pelvici-тэй зэрэгцэн мэдрэлийн судлууд нь явдаг.

Давсагны хана нь салст,салстын доод, булчингийн болон гадна бүрхүүл гэсэн 4 бүрхүүлтэй. Цус болон тунгалагийн судас, мэдрэлийн ширхэгээр баялаг байна.

Tunica mucosa – Салст бүрхүүл
- Салст бүрхүүл нь хучуур эдэн ялтас болон өөрийн ялтасаас тогтоно.
- Хучуур эдэн ялтас нь шилжвэр хучуур эд байх ба өөрийн ялтас нь цусны судсаар баялаг бөгөөд судаснууд нь хучуур эддээ маш ойрхон байрлана.
- Давсаг хоосон байх үед салст давхарга нь олон тооны хуниасыг үүсгэнэ.
- Харин тэвшний цоргоны давсагт ирсэн нүх, шээсний сүв давсагнаас гарах хэсгийн хоорондох гурвалжин хуниас үүсдэггүй байна. Энэ хэсэг нь салстын доод давхарга байхгүй учир салст бүрхүүл нь шууд булчингийн давхаргатайгаа нийлсэн байдаг.
- Давсаг шээсээр дүүрэх үед атираанууд нь алга болно.
Tela submucosa – Салстын доод давхарга
- Салстын доод давхарга нь тэвшний цоргоны давсагт ирсэн нүх, шээсний сүв давсагнаас гарах хэсгийн хоорондох гурвалжин хэсэгт байхгүй бөгөөд бусад хэсэгт нь салстын доод давхарга сайн хөгжсөн байна.
- Мөн салстын доод давхарга нь цусны судсаар баялаг байдаг.
Tunica muscularis – Булчингийн давхарга
- Давсагны булчингийн давхарга нь 3 давхар ээрүүл хэлбэртэй гөлгөр булчингийн эс болон түүний ширхэгээс тогтоно.
- Дотор болон гадна талдаа тууш, дунд талдаа цагариг байрлалтай байх бөгөөд давсагны хүзүүний хэсэгт цагариг булчин нь хуниас үүсгэнэ.
- Булчингуудын дунд орших холбогч эд нь булчингийн эдүүдийг багц болгон хуваана.
Tunica serosa – Гадна бүрхүүл
- Давсаг нь дээд тал, арын тал болон хажуугаасаа хэвлийн гялтан хальсаар бусад талаасаа адвентаци бүрхүүлээр хучигдана.
- Харин шээхгүй байх үедээ зөвхөн дээд талаараа хэвлийн гялтан хальсаар бүрхэгдэнэ.

Давсагны хананы булчирхай

(Glandula trigoni vesicae)

Давсагны салст давхаргын ( trigonum vesicae хэсэгт) өөрийн ялтасд бөөрний цоргонд байдагтай ижил цулцанлаг- гуурсан жижиг булчирхайнууд байна.

Клиник

Давсагны хорт хавдар

Давсагны хорт хавдар (шээс дамжуулах замын хучуур эдээс гаралтай хавдар – urothelial carcinoma) нь шээсний замын хамгийн түгээмэл хавдар бөгөөд ихэвчлэн амьдралын зургаа, долдугаар арван жилд тохиолдох өвчин боловч залуучуудад энэ өвчнөөр өвчлөх хандлага нэмэгдэж байна.

Давсагны хавдар нь давсагны ханаар дамжин тархаж, шулуун гэдэс, умай (эмэгтэйчүүдийн хувьд), аарцагны хажуугийн хана зэрэг бүтцэд нэвтэрч болно. Эрэгтэй өвчтөнүүдэд түрүү булчирхайн булчирхайн үрэвсэл нь ховор тохиолддог.

Давсагны том хавдар нь шээсний суваг руу орох, бөглөрөх зэрэг хүндрэл үүсгэдэг. Дараа нь шээсний замын бөглөрөл нь бөөрийг саатуулж, бөөрний дутагдалд хүргэдэг.

Давсагны чулуу

Зарим өвчтөнд бөөрөнд жижиг чулуу (чулуу) үүсдэг. Эдгээр нь шээсний сувгаар дамжиж, шээсний сувгийн бөглөрөл үүсгэж, давсаг руу орж, уусдаггүй давс нь эдгээр жижиг чулуулгууд дээр тунадасжиж, том чулуу үүсгэдэг. Ихэнхдээ эдгээр өвчтөнүүд давсаганд шээсний үлдэгдэл үлдээдэг. Энэ шээс нь халдвар авч, шээсний рН-ийг өөрчилдөг тул уусдаггүй давсыг цаашид тунадасжуулах боломжийг олгодог.

Давсагны халдвар

Эмэгтэйчүүдийн шээсний сүв нь харьцангуй богино урттай байдаг

Тэд эрэгтэйчүүдээс илүү давсагны халдварт өртөмтгий байдаг. Үүний нэгэн адил вагинопластик хийлгэсэн трансжендэр эмэгтэйчүүдийн шээсний сүв богиносож, шээсний замын халдвар авах эрсдэл нэмэгддэг. Аливаа хүний шээсний замын халдварын үндсэн шинж тэмдэг нь ихэвчлэн давсагны үрэвсэл (цистит) юм. 1-ээс доош насны хүүхдэд давсагны халдвар нь шээсний сувгаар дамжин бөөр рүү дамждаг бөгөөд энэ нь бөөрний гэмтэл үүсгэж, улмаар бөөрний дутагдалд хүргэдэг. Эрт оношлох, эмчлэх шаардлагатай.