Зүрхний механик үйл ажиллагаа (Cardiac Mechanics)

Зүрхний физиологийн үйл ажиллагааг  зүрхний механик үйл ажиллагаа (өөрөөр зүрхний механик идэвхжил/зүрхний механик ажил) болон зүрхний сэрлийн үйл ажиллагаа (өөрөөр зүрхний сэрэл үүсэх, дамжуулах үйл ажиллагаа/зүрхний цахилгаан физиологи) гэсэн хоёр үндсэн бүлэгт хуваан авч үздэг. Зүрхний механик буюу зүрхний шахуургын үйл ажиллагаа нь цусны их ба бага эргэлт рүү цусыг шахахын тулд  диастол буюу сулралтын болон систол буюу агшилтын гэсэн үндсэн 2 фазын хооронд хэмнэлтэйгээр ээлж дараалан явагдах зүрхний ажиллагааг нэрлэдэг. Диастолын үед ховдол цусаар дүүрч, систолын үед цус зүрхнээс шахагдан гарна. Энэ үйл явц нь тосгуурууд болон ховдлуудын даралт ба эзэлхүүний ялгаа, үүнээс шалтгаалан нээгдэх хавхлагуудын үйл ажиллагааны үр дүнд үүснэ.

Зүүн ховдлын даралт болон эзэлхүүний өөрчлөлтийг зүрхний үйл ажиллагааны диаграммаар тэмдэглэн физиологийн салбарт зүрхний даралт болон эзэлхүүний өөрлөлтүүд хэрхэн өөр хоорондоо зохицон үйл ажиллагаа явуулж буйг хянах боломжтой. Урт болон дундаж хугацааны даралт болон эзэлхүүний зохицуулга вегетатив мэдрэлийн системээр, харин богино хугацааны зохицуулга Frank-Starling-Mechanismus-аар зохицуулагддаг.

Зүрхний дээр дурьдсан шахуургын үйл ажиллагааг хянан зохицуулагч зүрхний сэрлийн үйл ажиллагаа байх ба сэрлийн үйл ажиллагааны дүнд үүссэн үйлийн потенциал сэрэл дамжих замаар зүрхний булчингийн эсүүдэд очсоноор зүрхний булчин агшиж дээрх үйл ажиллагаа явагдах боломж нээгддэг.

• Зүрхний хэмнэл/агшилтын тоо (АТ, Eng.: heart rate): Зүрх нэгж хугацаанд хэдэн удаа агшиж буй тоо (жнь: 60/мин)
• Зүрхний агшилтын эзэлхүүн (АЭ, Eng.: stroke volume/SV): Зүрхний ховдлууд агшилт бүр шахаж буй цусны эзэлхүүн
• Зүрхнээс шахагдах цусны хувь (Eng.: ejection fraction/EF): Ховдлын агшилтын дараа ховдлоос шахагдан гарах цусны эзэлхүүн, эрүүл хүнд багадаа 55%
  • EF=Зүрхний агшилтын эзэлхүүн/Диастолын төгсгөлийн эзэлхүүн
• Зүрхний минутын эзэлхүүн (МЭ, cardiac output (per minute)): Зүрхний ховдлууд нэгж хугацаанд шахаж буй цусны эзэлхүүн
  • МЭ=АЭ х АТ
  • Ихэвчлэн Fick Principle-н механизмээр тодорхойлдог.