Улаан бурхан (Measles)
Тойм
Улаан бурхан нь маш өндөр халдвартай вирусын гаралтай халдварт өвчин бөгөөд голдуу амьсгалын замын үрэвслийн шинж тэмдэг бүхий урьдал үе болон гүвдрүүт тууралтат үе гэсэн 2 үе шаттайгаар өвчин үргэлжилдэг. Өвчний урьдал үед өндөр халууралт, конъюнктивит, ринит, энантем болон коплик толбо зэрэг шинж илэрдэг бол харин дараагийн үе шатанд гүвдрүүт тууралт (голчлон чихний араас тууралт эхлэн яваандаа бүх биеэр түгэн тархана) гарах бөгөөд маш хүнд зовиур эмзэглэлтэй, өндөр халууралттай явагддаг. Улаан бурхан цаашилбал хэсэгчилэн дархлаа сулрах, зарим тохиолдолд энцефалит, отит (дунд чихний үрэвсэл), уушгины хатгаа зэрэг хүндрэлүүд үүсгэн амь насанд хүрэх аюултай . Дархлаа сул өвчтөнүүдэд шууд иммунглобулин өгөх боломжтой байдаг.
Халдвар аваад эдгэрсэн тохиолдолд насан туршийн дархлаа тогтдог. Урьдчилан сэргийлэхийн тулд 11 болон 15 сартай нярай хүүхдүүдэд стандарт байдлаар амьд вакциныг (улаан бурхан, гахайн хавдар, улаанууд гурвалсан нийлмэл вакцин) стандарт байдлаар хийлгэсэн байхыг зөвлөдөг. Өвчний нилээд хожуу үед субакут/цочмогдуу хатингаршилт панэнцефалит хэмээх амь насанд аюултай хүндрэл ховор тохиолдолд үүсч болно.
Тархвар зүй
1963 онд анх улаанбурхан өвчний вакциныг нэвтрүүлсэн. 1963 оноос өмнө дэлхий даяар нэг жилд 30 сая хүн улаанбурханы халдварт өртөж, 2 сая орчим хүн нас бардаг байсан.
Өнөөдрийн байдлаар дэлхий дээр нэг жилд 1 сая хүн тутамд улаанбурхан өвчний 36 тохиолдол бүртгэгдэж, 134,200 хүн нас бардаг. Монгол улсын хувьд энэ өвчний эсрэг дархлаажуулалтыг 1974 оноос хийж эхэлсэн. 2014 оны 07 сарын 03-ны өдөр Улаанбурхан өвчнийг устгасан дөрөв дэх орон болсон боловч уг өвчний дэгдэлт
- 2015 онд дахин бүртгэгдэж 23464
- 2016 онд 30273
- 2017 онд 17
- 2018 онд 1
- 2019 онд 2
- 2020 онд 1
- 2021 онд 0 өвчлөл бүртгэгдсэн.