Хоол боловсруулах замын цооролт (Gastrointestinal perforation)

Хоол боловсруулах замын цооролт гэдэг нь гэдэсний хананы бүрэн бүтэн байдал алдагдаж улмаар перитонит үүсэхийг хэлдэг. Арван хоёр хуруу гэдэсний шархлаа цоорох нь цооролтын улмаас үүсэх перитонитийн хамгийн түгээмэл шалтгаан болдог.

Өвчтөнүүдэд ихэвчлэн дотор муухайрах, бөөлжих, халуурах зэрэгтэй холбоотой хэвлийн цочмог хүчтэй өвдөлтийн шинж тэмдэг илэрдэг. Бодит үзлэгээр гялтан цочролын шинж тэмдэг илрэх бөгөөд гэдэсний чимээ багасч, хэвлийн хөндийн тархмал эсвэл хэсэгчилчэн булчингийн чангарал илэрдэг.

Судсаар хийх тодосгогчтой хэвлийн КТГ нь хэвлийн хөндийд чөлөөт хий байгаа эсэхийг баталгаажуулах, цоорсон эрхтэнийг тогтооход чухал үүрэгтэй багажийн шинжилгээний арга юм. Ихэнх өвчтөнд яаралтай лапаротоми хийх шаардлагатай байдаг.

Хязгаарлагдсан цооролт болон сепсисийн шинж тэмдэг илрээгүй өвчтөнүүдэд мэс заслын бус эмчилгээ, антибиотик эмчилгээ, гэдэс амраах, амин үзүүлэлтүүдийг сайтар хянах, хэвлийн бодит үзлэг хийж болно. Тавилан нь шалтгаан, хэвлийн хөндийн бохирдлын зэрэг болон бусад хавсарсан өвчнүүдээс хамаарна.

• Хүүхдэд хэвлийн битүү гэмтлийн дараах нарийн гэдэсний гэмтэл нь ховор тохиолддог бөгөөд 1-7% байдаг.
• Насанд хүрэгчдэд ходоодны шархлааны цооролт нь 20-р зууны сүүлийн хагас хүртэл хэвлийн цочмог өвчний нас баралтын нийтлэг шалтгаан байжээ. Ходоодны шархлаа өвчин ерөнхийдөө буурсантай холбоотойгоор энэ үзүүлэлт буурчээ. 
• 12 хуруу гэдэсний  шархлааны цооролт нь ходоодны шархлааны цооролтоос 2-3 дахин их тохиолддог. Ходоодны цооролтын гуравны нэг орчим нь ходоодны хорт хавдрын улмаас үүсдэг.
• Ахимаг насны өвчтөнүүдэд мухар олгойн цочмог үрэвслийн нас баралт 35%, өвчлөл 50% байдаг. Эдгээр өвчтөнүүдийн өвчлөл, нас баралтад нөлөөлж буй гол хүчин зүйл нь мухар олгойн үрэвсэлтэй хавсарсан эмгэгүүд байдаг.
• Дурангийн шинжилгээтэй холбоотой гэдэсний гэмтэл нь цооролт үүсэх түгээмэл шалтгаан биш юм.